به گزارش نشانه نیوز، این شهرستان که در شمالی‌ترین نقطه استان کرمان و همجوار با استان‌های یزد و خراسان جنوبی قرار دارد با شهرستان‌های زرند، راور، رفسنجان ،بافق و بهاباد همجوار است که همچون نگینی در این نقطه از کشور و استان قرار گرفته و در فاصله ۱۶۵ کیلومتری استان واقع شده است.
کوهبنان خاستگاه نجابت و عرفان و سرزمینی است که در عرصه معنویت و کمال قامتی به بلندای تاریخ دارد و کوه‌های سربه فلک کشیده اطراف این شهرستان نشان از استقامت و استواری مردم این خطه ولایتمدار، بسیجی و شهیدپرور دارد.
رسوم مردم کوهبنان برخاسته از صفا، صمیمیت و خونگرمی مردم است
کوهبنان به‌واسطه وجود بناهای قدیمی، مجموعه‌های تاریخی، اثار باستانی، طبیعی و گردشگری و بقاع متبرکه در گذر زمان محل رفت و آمد سیاحان و جهانگردان داخلی و خارجی بوده به‌گونه‌ای که مناظر بدیع،کوه‌های سر به فلک کشیده، هوای بهشتی و درختان سرسبز چشم هر مسافری را به تحیر واداشته است.
در اطراف کوهبنان کوه‌های بلندی قرار گرفته که با مناظر زیبایش مانند دیواری محکم از این خطه محافظت می‌کنند که بلندترین آنها کوه داودان است که اکثر گیاهان دارویی در این کوه به چشم می‌خورد و در کنار آن کوه‌های هشونی، فتح‌آباد، کوه‌سرخ و… خودنمایی می‌کنند.
زبان و گویش مردم کوهبنان فارسی است اما هر چه از مرکز شهرستان به سمت استان‌های یزد و خراسان جنوبی حرکت می‌کنیم لهجه مردم کمی متفاوت می‌شود این در حالی است که دین رسمی مردم کوهبنان اسلام و شیعه دوازده امامی است.
رسوم مردم کوهبنان برخاسته از صفا، صمیمیت و خونگرمی مردم است و میهمان‌نوازی مردم کوهبنان در کشور و استان از شهره خاصی برخوردار است برگزاری جشن‌های ملی و مذهبی، مراسم ۱۳ نوروز، زیارت اهل قبور، صله رحم، همراهی و همدلی با صاحبان عزا و… از جمله این رسوم است.
از جمله کارهای ارزشمند در کوهبنان انتقال نسل به نسل دوبیتی‌های عامیانه، لالایی‌ها،گویش‌ها و ضرب‌المثل‌هاست البته در کنار این سنت‌های پسندیده برخی خرافات است.
همگان بر آبادانی و زیبایی این خطه صحه گذاشتند
در باب وجه تسمیه کوهبنان روایات مختلفی ذکر شده و برخی اعتقاد دارند وجود درختان فراوان بنه در این خطه موجب شده تا آن را کوه‌بنه،کوهبنان،کبینان،کهبنان،کهبنات و… بخوانند البته برخی دیگر معتقدند که چون کوهبنان را رشته کوه‌های بلند احاطه کرده جمعی بر بلندای این ارتفاعات قرار می‌گرفتند و مناطق اطراف را زیر نظر داشتند که دشمن آنان را غافلگیر نکند و شبانه به مرزهای استان وارد نشود این منطقه کوهبنان نام گرفته است.
با توجه به جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، باستانی، مذهبی و گردشگری در طول تاریخ، کوهبنان محل رفت و آمد سیاحان و گردشگران داخلی و خارجی بوده که همگان بر آبادانی و زیبایی این خطه صحه گذاشته و از تولید توتیا و آینه‌های فولادی در کوهبنان سخن گفته‌اند.
در بخش کشاورزی امروز کوهبنان در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد با توجه به آب و هوای مساعد گسترش باغات پسته، مزارع زغفران، پرورش گل محمدی،کاشت گیاهان دارویی، زرشک و… در دستور کار قرار گرفته و زعفران کوهبنان از نظر مرغوبیت در کشور حائز رتبه است.
کوهبنان سابقه طولانی به بلندای تاریخ در صنایع دستی دارد
با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی استان و واحد کوهبنان برنامه‌هایی در دستور کار دارند که در این راستا گام‌هایی در راستای گسترش مزارع، خرید محصولات، بسته‌بندی و عرضه به بازار گام بردارند.
در بخش دامداری و پرورش طیور، کوهبنان از رتبه خوبی برخوردار است به‌گونه‌ای که پرورش بز سانن،گسترش مزارع پرورش مرغ گوشتی، شترمرغ، بلدرچین،کبک و…در دستور کار قرار گرفته و در حال حاضر جوانان به‌دنبال راه‌اندازی مراکز جدید با استفاده از تسهیلات بانکی دارند.
در حال حاضر جوانان دهستان خرمدشت کوهبنان با بهره جستن از تسهیلات بانکی و مساعدت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این راستا فعالیت جدی دارند و هر روز بر تعداد مراکز تولید بلدرچین،کبک و شترمرغ افزوده می‌شود.
در مباحث معدنی کوهبنان از گذشته تا امروز صاحب شهرت بوده به‌گونه‌ای که مارکوپولو از توتیای کوهبنان که به‌عنوان هدیه برای ملکه چین برده به خوبی یاد کرده امروز هم معادن غنی زغال‌سنگ کوهبنان، سنگ آهن، سرب و روی، سنگ گچ، مس و… نام برد.
کوهبنان سابقه طولانی به بلندای تاریخ در صنایع دستی دارد که نمونه بارز آن ساخت آیینه‌های فولادی در کوهبنان است که مارکوپولو از آن یاد کرده که در بازار شهر کوهبنان به‌فروش می‌رفته و سایر صنایع دستی رایج در کوهبنان که برخی از آنها هنوز وجود دارند عبارتند از کرباس بافی، آهنگری، گیوه‌کشی و… که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند گرچه در گذر زمان برخی از صنایع دستی گم شده‌اند و معدودی نیز نفس‌های آخر خود را می‌کشند.
کوهبنان همواره مهد علما و عرفا و مشاهیر و مفاخر بوده است
مفاخر و مشاهیر هر جامعه فرزندان خلفی هستند که رایت عزت و سرافرازی را بر ستیغ بلند آن دیار برافراشتند و جان خود را در راه حفظ کرامت انسانی فدا کردند شهیدانی که کتاب درس و مکتب را به عرصه نبرد بردند و سطور بزرگی را با نام خود رقم زدند و در حقیقت با شهادت خویش مجد و عظمت انسانی را معنا بخشیدند و نام باسمای خویش را بر قامت بلند نخل‌های سوخته خوزستان، خرمشهر، شلمچه و فاو حک کردند، ۱۷۴ شهید همیشه جاوید کوهبنان و هشت شهید گمنامی که حرم مطهر و منور آنان ملجا و ماوای عاشقان و ارادتمندان حسینی، فاطمی، علوی و عاشقان حضرت امام (ره) و امام خامنه‌ای شده‌اند.
اما در کنار این دلارمردان و ایثارگران دوران دفاع مقدس کوهبنان همواره مهد علما و عرفا و همچنین محل پرورش مشاهیر، مفاخر، اندیشمندان، هنرمندان، شعرا و نویسندگان، اطبا و فضلا بوده است.
افضل‌الدین ابوحامد کوهبنانی کرمانی: این شخصیت در تاریخ علم و ادب در قرن ششم سرآمد روزگار خویش بود و در طب پزشکی ید طولایی داشت و این جمله معروف یک جو پیشگیری بهتر از یک خروار درمان که بر سر در سازمان بهداشت جهانی نگاشته شده از این پزشک حاذق کوهبنانی است.
وی در شعر، ادبیات و سیاست صاحب‌نظر بود در علم نجوم و بدایهه‌سرایی هم از شهرت بالا برخوردار بود.
شاه نعمت‌الله ولی: در سال ۷۳۱ هجری قمری در کوهبنان به‌دنیا آمد و حدود ۱۰۳ سال عمر کرد در حالی که چهره‌ای اجتماعی و مردمی داشت، اهل سفر بود به شاعری علاقه وافر داشت که دیوان اشعار به‌جای مانده از وی امروز راهگشای بسیاری از دوستداران علم و ادب شده است.
فخرالدین کوهبنانی: از جمله شاعران توانا اما گمنامی است که از معاصران شاه نعمت‌الله ولی و خواجوی کرمانی است و بیشتر به سبک عراقی سرودهای زیبایی از خود به‌یادگار گذاشته است که کمتر به این شاعر در عصر گذشته توجه شده است.
ابواسحاق کوهبنانی: وی از ریاضی‌دانان قرن نهم هجری است که آثار ارزشمندی از خود همچون شرح‌المخلص، حل‌الامثال و الادبار، رساله تضعیفیه، شرح ذیج ایلخانی، شرح سی فصل طوسی، شرح‌الحساب و هیات به جای گذاشته که برخی از کتب مشهور وی در دانشگاه‌های بزرگ جهان از جمله سوربن فرانسه در حال تدریس است.
برهان‌الدین خلیل‌الله، وی در سال ۷۷۵ هجری قمری در کوهبنان و در خانواده شاه نعمت‌الله ولی به‌دنیا آمد مادرش نوه دختری میرحسین هروی از بزرگان و نامداران عرصه عرفان هرات بود.
شیخ برهان‌الدین کوهبنانی: وی از بزرگان نیمه دوم قرن ششم هجری است که در عرصه عرفان اسلامی، ادبیات، شعر و شاعری شهره عام و خاص بود و از ستارگان علم و ادب محسوب می‌شد.
آرامگاه این عالم عارف طی سالیان گذشته به‌دلیل احداث خیابان برهان‌الدین تخریب شد که با همت میراث فرهنگی و شهرداری کوهبنان ساخت مقبره این عالم و عارف بزرگ در حال انجام است.
هدایت علی‌شاه: معروف به محمدشهید کوهبنانی است که در زمان علما و عرفای زمان خودش کسب علم و دانش کرد و به شهرهای مختلف سفر کرد تا اینکه در حال سفر به مشهد مقدس در روز یکشنبه مصادف با نیمه شعبان به دست گروه یاغی به شهادت رسید.
به‌دستور دخترانش که از سلاله سادات شهر بودند مقبره‌ای زیبا با گچ و آجر روی قبر وی بنا نهادند که در جوار قبور ۷۲ عارف خفته در خاک قرار گرفته و طی چند سال گذشته به همت شهرداری کوهبنان پارکی زیبا در این مکان ساخته شده و همه ساله پذیرای هزاران مسافر و گردشگر از اطراف کشور است که از این فضای تاریخی و زیبا بازدید دارند.
امیر مجاهدالدین کوهبنانی: فرزند نصیرالدین حاکم وقت کوهبنان بود نابغه‌ای در امور سیاسی و مذهبی و سرآمد حاکمان کرمان بود، وی رائی صائب و فکری دوراندیش داشت و در دیار و شهرهای مختلف رفت و آمد داشت و همواره مورد احترام خاص و عام بود.
دامان کوهبنان در طول تاریخ همواره مهد علما و عرفای بزرگی در عرصه مذهب، علم، دانش و پزشکی بوده است که از آن جمله می‌توان به آیت الله سیدیحیی جعفری امام جمعه و نماینده ولی فقیه در استان کرمان، مرحوم علامه سیداحمد جعفری شاعر، نویسنده، خطیب و مفسر بزرگ قرآن کریم در قرن معاصر، محمود روح‌الامینی پدر علم مردم‌شناسی ایران، حسین مظفر فتوحی مفسر قرآن کریم و… بسنده کرد.
آثار تاریخی و گردشگری کوهبنان
سنگ‌نوشته که در دامنه غربی کوه خانقاه قرار گرفته و منسوب به کمال‌الدین عبدالرزاق است که اشعاری با خط نسخ و چشم‌نواز روی آن نوشته و در نهایت کوه کنده شده که شاعر این اشعار از عرفای بنام آن دوران بوده که با مروز زمان در حال حاضر این اشعار به سختی خوانده می‌شوند.
آب انبارها: به‌دلیل اینکه کوهبنان در مسیر عبور کاروان‌های مختلف بوده لذا آب‌انبارهای متعددی در مسیرها و مناطق ساخته شده که برخی از آنان به مرور زمان به‌طور کلی ویران و برخی از آنها هنوز پابرجا هستند که نمونه بارز آنها آب انبار محله بالای شهر کوهبنان اطراف امامزاده دهستان خرمدشت، محله قلعه ده‌علی، آب انبارهای جاده و رودخانه خرمدشت، فتح‌آباد و…اشاره کرد.
برج و قلعه‌ها : نظر به اینکه کوهبنان بلندترین نقطه استان کرمان محسوب می‌شود به‌دلیل وجود کوه‌های بلند نقش مهمی در برقراری امنیت استان دارد لذا برج‌ها و قلعه‌های فراوانی در این خطه ساخته شده‌اند برخی از آنها هنوز آثار حیات دارند و برخی دیگر تقریبا ویران شده‌اند که برج سنگی دره‌شو، محله دهمیر، محله طالقانی، محله انصار، مسجد حضرت امام (ره)، برج افزاد، قلعه و برج‌های تاریخی دهستان خرمدشت، برج و قلعه روستای رتک، خانمکان، طغرالجرد، الله‌آباد، در گزک و…از جمله آن است.
از دیگر آثار مذهبی، باستانی، تاریخی و گرشگری کوهبنان می‌توان به مقبر محمدشهید کوهبنانی، آرامگاه ۷۲ عارف، تخت لطیفی، چشمه آبگرم، مقبره برهان‌الدین کوهبنانی، خواجه خضر، مدرسه عرفان اسلامی شیخ ابوسعید، مسجد جامع کوهبنان، بازار تاریخی کوهبنان، آسیاب‌های هشت‌گانه آبی، خانه‌های تاریخی آل‌طه، مسجد و بازار تاریخی حضرت امام (ره) و… اشاره کرد.
امامزادگان و بقاع متبرکه کوهبنان
امامزاده سلیمان‌شاه کوهبنان: آرامگاه این امامزاده در غرب کوهبنان قرار دارد که شجره طیبه این امامزاده به امام جعفر صادق (ع) می‌رسد و شهیدان هشت سال دفاع مقدس در جوار این امامزاده آرمیده‌اند و مردم اموات خود را در اطراف این امامزاده به خاک می‌سپارند. حدود چهار صد سال قبل گنجعلی‌خان این محل را بازسازی کرده و اکنون نیز به همت اداره اوقاف عملیات زیباسازی، کاشی‌کاری و آیینه‌کاری آن ادامه دارد.
امامزاده بی‌بی عصمت کوهبنان: بر فراز تپه‌ای بلند در شمال غربی کوهبنان آرامگاهی جلوه می‌کند که محل برگزاری مراسم مذهبی و زیارت اهالی منطقه و دیگر مناطق است، این مکان در گذشته از چندان شکوه و جلالی برخوردار نبود اما امروزه با عنایت مسؤولان و مردم مذهبی، بسیجی و ولایتمدار کوهبنان به عنوان مکانی سیاحتی و زیارتی شناخته می‌شود که هر سال به ویژه در ایام نوروز، فصل بهار و تابستان پذیرای تعداد زیادی از میهمانان و مسافران از استان‌های مختلف کشور به ویژه شهرستان‌های گرمسیر استان کرمان و یزد است.
امامزاده بی‌بی‌خاتون دهستان جور: در فاصله اندکی از کوهبنان مزار یکی از امامزاده‌ها که با ۱۰ واسطه به امام جعفر صادق (ع) می‌رسد، وجود دارد در مقبره این امامزاده، تعمیراتی صورت گرفته است و پیکر مطهر شهدای جور در این مکان به خاک سپرده شده است.
امامزاده سیّدزید دهستان ده‌علی: این امامزاده در دهستان ده‌علی که در ۲۸ کیلومتری شمال کوهبنان واقع استع قرار دارد و با شش واسطه به امام علی (ع) می‌رسد که عاقبت به دست جاسوسان خوارج در روستای ده‌علی به شهادت رسید.
========================
گزارش از: علی‌اصغر نامجوکوهبنانی
========================
